Ik heb over de jaren heen ervaren dat bij de meeste mensen geen goed begrip van het fenomeen corrosie niet aanwezig is. Om corrosie op een effectieve manier te kunnen bestrijden is een basiskennis op het onderwerp noodzakelijk. Als metaalkundige wordt ik geacht een meer dan gemiddelde kennis op dit onderwerp te hebben en wil deze kennis graag delen met anderen die een passie hebben voor oldtimers en daar mogelijk hun voordeel mee kunnen doen. Het totale verhaal bestaat uit drie delen:

• Een beschrijving over corrosieproces, met name gericht op ijzer in een waterige omgeving;
• De mogelijkheden corrosie effectief te bestrijden;
• Praktische consequenties en voorbeelden

Deel 2 Het bestrijden van corrosie
Heel eenvoudig gezegd komt het erop neer dat staal pas kan gaan roesten als het blanke metaal in aanraking komt met water of vocht uit de lucht. De remedie is net zo eenvoudig. Door ervoor te zorgen dat er geen vocht aanwezig is dan wel het materiaal oppervlak afgeschermd is van het aanwezige vocht is er geen corrosie. De weersomstandigheden in Nederland zijn niet zodanig dat we vocht uit kunnen sluiten. In Californië ligt dat duidelijk anders.  De oplossing moeten dus gezocht worden in het afschermen van het metaaloppervlak tegen vocht. Er zijn hierin verschillende mogelijkheden:

• het oppervlak bedekken met een verfsysteem;
• het aanbrengen van een metallische deklaag;
• het aanbrengen van hars/vet/olie/vaseline.

Het oppervlak bedekken met een verfsysteem
Alle verven zijn tot op zekere hoogte doorlaatbaar voor water en zuurstof. De goede afsluitende werking is te danken aan de toepassing van meerlaagtechnieken waarbij een effectieve afscherming van poriën en andere afwijkingen wordt verkregen. In de praktijk komt het erop neer dat het verfsysteem bestaat uit:

• een hechtlaag, bijvoorbeeld met een etsende primer;
• een vullaag met een epoxy primer;
• een voorlaklaag in de uiteindelijke kleur;
• de toplaag in de uiteindelijke kleur.

Deze opbouw in vier lagen zorgt ervoor dat het staal volledig is afgesloten van water en zuurstof en voorkomt daarmee corrosie.

Het meerlagensysteem zorgt er voor dat poriën in de afzonderlijke laklagen steeds worden afgedekt en het geheel daarmee waterdicht is.

Belangrijk bij dit alles is de voorbereiding van het staal. De beste ondergrond wordt verkregen door het product te stralen met grit (of ander speciaal straalmiddel). Dit schone en ruwe oppervlak resulteert in een prima hechting van de primer. Lakbeschadigingen leiden onmiddellijk tot corrosie. Het is verstandig om in gebieden waar steenslag de lak kan beschadigen, zoals in de wielkasten en delen van de bodemplaat een extra elastische laag aan te brengen. Naden worden bij het lakspuiten nooit geraakt. Het is aan te bevelen alle fels- en puntlasnaden vol te laten lopen met een primer, eventueel voorafgegaan door een roestomzetter.

Lakken direct over roest heen
Er zijn  lakken die rechtstreeks over roest kunnen worden aangebracht. Hammerite is zo’n voorbeeld. Gewone lakken geven vaak onvoldoende laagdikte en sluiten het oppervlak niet goed af waardoor roest weer snel kans krijgt. Hammerite bevat speciale roestwerende pigmenten die vroegtijdige roest tegengaan. De speciale glas- en aluminium bestanddeeltjes in Hammerite Metaallak zorgen bovendien voor een ondoordringbaar en waterdicht pantser. Hierdoor biedt Hammerite een duurzame bescherming tegen alle weersinvloeden (althans dat wordt door hem geclaimd). De werking van dergelijke lakken is dus een gebaseerd op de volledige afsluiting van de ondergrond zodat corrosie van het onderliggende ijzer niet verder kan gaan. De hechting van de lak wordt bepaald door de ondergrond. Loszittende roest moet worden verwijderd aangezien de anders de hechting van de lak niet goed is.

Het aanbrengen van een metallische deklaag.

Dit gebied is op te splitsen in twee delen:

• het aanbrengen van een metaal dat onedeler is dan ijzer;
• het aanbrengen van een metaal dat edeler is dan ijzer

Een onedeler metaal
De verreweg het meest toegepaste methode is het verzinken van staal. Zink is een onedeler metaal dan ijzer en beschermd daarmee het onderliggende ijzer. De theorie hierachter wordt niet verder uitgelegd.Bij het verzinken zijn er twee methoden:

• de dompelmethode waarbij het gehele product een en vloeibaar zinkbad wordt gedompeld;
• een elektrolytische methode waarbij het product in een zoutbad (meestal Zinkchloride) wordt gehangen en door het toepassen van een elektrische stroom zink op het product wordt neergeslagen.

De dompelmethode wordt vooral toegepast bij staalconstructies. In de auto-industrie wordt alleen gebruik gemaakt van de elektrolytische methode.De laagdikte van verzinkte producten die in de handel verkrijgbaar zijn (bouten/ moeren etc.) is ongeveer 4 μ (0,004 mm). Dit is niet bijzonder veel en leidt ertoe dat de beschermende werking na enkele jaren afgelopen is; het zink is dan volledig weggecorrodeerd.

Het elektrolytisch verzinken is met relatief eenvoudige middelen zelf uit te voeren. Door het product langer in het zinkbad te laten hangen wordt de zinklaag veel dikker dan 0,004 mm en zal daarmee ook het staal veel langer beschermen. In het gebied van het aanbrengen van een onedeler metaal kennen we ook nog het scooperen.

Scooperen is een behandeling waarbij een corrosiebestendige laag onder hoge druk met een vlam op het object wordt gespoten. Deze laag is een legering van zink en aluminium. Wanneer deze legering aangebracht en gestold is, is het object klaar voor verdere bewerking zoals lakken. Objecten die gescoopeerd worden, dienen vooraf gestraald te zijn. Het eindresultaat is een oppervlak dat een goede bescherming biedt tegen corrosie. Bij oldtimers wordt het chassis wel en eens gescoopeerd. De oppervlakken zijn dan goed beschermd. In de naden en holle ruimten, waar meestal de corrosie optreedt, is nog steeds geen bescherming aanwezig.

Een edeler metaal
De meest bekende hierin zijn het verchromen en vernikkelen. Dit is een elektrolytisch proces.Bij het verchromen worden steeds drie lagen aangebracht:

• een ondergrond van koper;
• een tussenlaag van nikkel;
• de uiteindelijke chroomlaag voor het glanzende uiterlijk.

Het verchromen is moeilijk zelf uit te voeren aangezien het aantal baden groot is en het op peil houden van de baden moeilijk is. Daarnaast is het nodig dat oude chroomlagen verwijderd worden. Voor het verwijderen van chroom is bijzondere apparatuur nodig. Kortom, voor een amateur geen haalbare kaart. Waarschuwing:Bij het uitbesteden van chroomwerk moet je zeker stellen dat daadwerkelijk drie lagen worden aangebracht. Uit kostenoverwegingen wordt de koperlaag nog wel eens weggelaten (vooral bij minder goede bedrijven). Dit leidt tot vroegtijdig falen van de chroomlaag en ergernis.

Hars/vet/olie/vaseline zijn goede corrosiebeschermers. Het is bekend dat bepaalde busmaatschappijen in het verleden de onderkant van de bussen steeds onderspoten met de afgewerkte olie. Uit milieuoogpunt is deze methode niet meer acceptabel, maar het werkte wel. Waar olie zit is geen roest! Goede beschermingsmiddelen zijn harsen en tectyl. Deze zijn verkrijgbaar in spuitbussen en kunnen met dunne slangetjes in alle moeilijk bereikbare plaatsen zoals holle ruimten, chassisbalken etc. gespoten worden. Waar hars het oppervlak afdekt is geen corrosie. Opmerking: Er zijn mensen die met een grote tectylspuit alles onderspuiten. Dit is volledig onnodig en vernielen daarmee veel. Zij hebben kennelijk niet begrepen wat de beste manier is om corrosie te bestrijden en de auto daarbij in mooie staat te houden. Tectyl moet je selectief toepassen, alleen op die plaatsen waar het echt nodig is!

De waarde van roestomvormers is beperkt
In de markt wordt een ander groot scala aan producten aangeboden als alternatief voor stralen. Enkele van de meest bekende producten op dit gebied zijn:

• Fertan;
• RX5;
• Hamerite;
• Noverox;
• Stop-Rust;
• Rust-Arrestor
• RC800 [Dinitrol]

Als je de brochures over deze producten leest krijg je de indruk dat zij het ei van Columbus hebben uitgevonden. Alle producten zijn gebaseerd op de omzetting van roest in een niet schadelijke stof. Corrosie zou daarna ook niet meer mogelijk zijn. In sommige advertenties wordt zelfs beweerd dat het gebruik deze producten een beter resultaat oplevert dan stralen. Niets is minder waar! Stralen levert het meest geschikte oppervlak (metallisch schoon, zonder enig roest) voor het aanbrengen van een verfsysteem. Dit wil echter niet zeggen dat deze producten geen toepassing kunnen hebben. In alle situaties waarin stralen niet mogelijk is kan de toevlucht gezocht worden in deze producten. Een goede toepassing is de behandeling van naden en holten. Door de roestomvormer er in aan te brengen en daarna verder te behandelen kunnen deze producten een goede bijdrage leveren in de totale corrosiebescherming. In een recentelijk verschenen artikel in “Oldtimer Markt” komt Fertan op de laatste plaats (17e). De “fout” die ze bij de beproeving hebben gemaakt is dat ze ervan uitgegaan zijn dat het product een corrosiebeschermer is. Zoals gemeld is de het product voornamelijk een roestomvormer, die aanvullend een beschermlaag nodig heeft.