Transparant

Bij het restaureren van slechte delen in de body moeten soms complexe vormdelen worden gemaakt. Dit kan op verschillende manieren. Een veel gebruikte methode is het samenstellen van de vorm uit kleine delen die aan elkaar gelast worden. Na het glad slijpen van de lassen kan een heel acceptabel vormdeel worden verkregen. Een mooiere methode is het vormdeel te persen m.b.v. een matrijs. Er moet dan een boven- en ondermatrijs worden gemaakt. Het zal duidelijk zijn dat de tijdsbesteding gaat zitten in het maken van de matrijs. Als de matrijs eenmaal klaar is is het persen van het vormdeel in enkele minuten gedaan.

Opgemerkt moet worden dat naarmate de matrijsdelen groter worden, de krachten voor het persen onevenredig veel toenemen. Voor kleine delen (zoals in het voorbeeld) volstaat een pers met een maximale druk van 10 ton. Worden de stukken groter zal 20 ton tot 40 ton nodig zijn. Dergelijke grote persen zijn niet altijd beschikbaar.

Normaal gesproken wordt er bij het persen van vormdelen en dieptrekken gebruik gemaakt van een plooihouder. Dit is een geïntegreerd en complex onderdeel van de matrijs. Het gaat te ver om deze plooihouder te maken. Een gevolg hiervan is dat de randen van de delen die niet geperst worden kunnen gaan plooien. Als dit niet acceptabel is moeten de plooien naderhand worden gladgeklopt (opstuiken).

Op welke manier kun je een matrijs maken?
Industrieel is er maar één methode die daarbij gebruikt wordt. De onder- en bovenmatrijs worden in staal uitgevoerd. Hiermee kunnen uiteraard grote series producten worden gemaakt.

Bij oldtimerrestauratie speelt het aantal producten geen rol. De noodzaak om een stalen matrijs te gebruiken is dan ook niet aanwezig. De vormbestendigheid van een stalen matrijs is natuurlijk wel groter. De mogelijkheden voor het maken van een matrijs zijn (niet beperkt tot):

  • Staal
  • Combinatie staal/polyester
  • Hardhout
  • Snel uithardende beton

De stalen matrijs
Hier is een voorbeeld van een eenvoudige stalen matrijs. Bij het maken van de dorpel voor een Fiat500 Giardiniera moesten in de plaat verdiepingen worden aangebracht. Het samenstellen uit delen is geen optie, evenmin als het kloppen van de verdiepingen aangezien de hoeken nogal scherp waren. Een matrijs maken is dan de enige optie. Voor het goed maken van een stalen matrijs is een freesbank zeer wenselijk. Het kan uiteraard ook met ijzerzaag en vijl maar komt dan uit de categorie monnikenwerk.

Het deel dat gemaakt moest worden is te zien in onderstaande foto. Deze matrijs is samengesteld en gemaakt met ijzerzaag en vijl.

Het te maken deel als als volgt:

De onder- en bovenmatrijs voor dit deel ziet met het stalen deel waarin de vorm gemaakt moet worden, ziet er als volgt uit:

De delen worden gepositioneerd en onder de pers gelegd.

De vorm wordt er stapsgewijs ingeperst. Uiteindelijk is er ongeveer 8 ton persdruk nodig

Het eindresultaat van de persing is heel strak en nauwelijks van origineel te onderscheiden. De plooien en de rand van de omzetting moet nog gecorrigeerd worden op de zetbank.

 

De matrijs van staal/polyester plamuur
Bij deze methode kunnen complexe vormen worden gemaakt waarbij niet al te veel vormhoogte nodig is.
In het onderstaande voorbeeld moest van de rand van een spatbord worden gerepareerd. Er zaten enkele aparte vormen in die niet eenvoudig te maken waren
In dit geval had ik de beschikking over een nieuw spatbord (paste voor geen meter) waarvan de vorm overgenomen kon worden. Dit had ook gekund van een andere plaats op het te repareren deel.

Het te repareren deel

De werkwijze bij deze methode is als volgt:

  • Neem een dik stuk staal dat als drager van de vorm dienst kan dien. In het voorbeeld was dat een strip van 250 x 40 x 10 mm.Maak de strip schoon dat de polyester plamuur goed hecht. Stralen of slijpen is daarbij een goede methode.

 

  • Bedek de plaats waarvan de vorm wordt overgenomen aan beide zijde met een huishoudfolie. Dit ter voorkoming dat de plamuur gaat hechten.

 

Om het plastic vast te plannen heb ik een beetje vet op het oppervlak gesmeerd.

  • Breng voldoende plamuur aan op beide metalen delen en druk deze onder en boven de plaats waarvan de vorm overgenomen gaat worden. Klem deze vast zodat de delen niet meet kunnen verschuiven.

 

Na uitharding kunnen de delen los worden genomen en heb je twee matrijshelften met de afdrukken van de te vormen delen.

  • Maak in een geschikt stuk staal m.b.v. de pers een afdruk van de vorm.

  • Plaats het nieuwe deel in de body, las het af en slijp het geheel glad.

Het resultaat is verbluffend. Na het spuiten van grondlak  is de reparatie al nauwelijks zichtbaar. Als nodig kan deze verder strak worden gemaakt met smeertin en/of plamuur.

Een matrijs van hardhout
Hardhout is een geschikt materiaal voor het maken van een matrijs voor enkele stuks. Naarmate de vormkrachten groter worden door b.v. diepere delen en scherpe randen kan het hout vroegtijdig kapot gaan.\

Bij deze methode wordt de boven- en ondermatrijs geheel gefreesd, gezaagd, geslepen.  Met deze methode heb ik wel verdiepingen/profilering gemaakt in bodemplaten.

Een matrijs van beton
Je zou er in eerste instantie niet aan denken maar beton is een zeer mooi materiaal voor het maken van een matrijs. De snel uithardende gietbeton werkt prima. Ook bij deze methode kun je aan de body of hulpmodel de vorm maken en is qua werkwijze identiek aan die van de eerder beschreven methode met metaal/polyester.

 

 

 

Transparant